قلم

بحث وحدت از نکات بسیار مهم و کلیدی در جهان اسلام است. اصولا وحدتی اگر در جهان اسلام نباشد نمی‌توان معنای دقیقی از برادری ایمانی به دست آورد. وحدت اسلامی به معنای قطع نظر از اختلافات به ویژه اختلافات کلامی است. به دلیل مشترکاتی که مابین مسلمانان وجود دارد و نمی‌توان به این سادگی اختلافات کلامی را حل کرد باید به اشتراکات متصل شویم. لذا وحدت به معنای اتحاد مسلمانان بر پایه اشتراکات است. برای نخستین بار کاشف الغطا که از فضلا و فقها و روشنفکران بنام بودند این مساله را مطرح کردند. کاشف الغطا از مراجع تقلید شیعه بود. ایشان نظری جدی در باب وحدت اسلامی را طرح کردند. کاشف‌الغطا تفرقه را بیماری امت و وحدت را داروی این بیماری می‌داند: «دارویی که همواره اصلاح را به ارمغان آورده و می‌آورد، اتفاق و وحدت و همدردی و ترک نزاع و طرد انگیزه‌های کینه و حسد است.» وی حصول و تحقق وحدت را در آن سوی الفاظ، خطبه‌ها، مقالات، عبارات و در عالم واقعیت می‌جست و معتقد بود: «وحدت و اتحاد، با لفاظی‌های میان تهی و سخنان بلیغ و رسا و... به دست نمی‌آید. ملاک اتحاد و حقیقت توحید در اینجا صفای نیت و اخلاص عمیق و جدیت و فعالیت است». وی 70 سال پیش طرحی را برای تقویت اتحاد میان شیعه و سنی پیشنهاد کرد و آن برگزاری همایش‌های سالانه یا دوسالانه عقلا و علمای مسلمان از دور و نزدیک برای شناسایی متقابل و گفت‌وگو پیرامون مسائل اسلام بود. وی مهم‌تر از این همایش را همایش سران کشورهای اسلامی می‌دانست تا آنان دستی واحد شوند و در مقابل خطرهایی که جهان اسلام را تهدید می‌کند، از آن دفاع کنند. بحث وحدت بعدا از سوی آیت‌الله العظمی بروجردی (ره) نیز طرح و ادامه یافت تا اینکه بعد از انقلاب اسلامی ایران بحث وحدت در مابین دو روایت از تولد پیامبر اعظم (ص) مطرح شد. اهل شیعه تولد پیامبر را 17 ربیع الاول و اهل تسنن 12ربیع الاول می‌دانند لذا این فاصله را هفته وحدت نامیده‌اند. از سوی دیگر بحث وحدت اسلامی با توجه به مشکلات اخیری که گریبان جهان اسلام را گرفته بسیار جدی و مهم است و نمی‌توان از آن به سادگی گذشت. درگیری‌های خونینی که امروزه در سوریه، عراق، افغانستان، مصر، بحرین و دیگر بلاد اسلامی می‌بینیم جان انسان را به درد می‌آورد. علمای اسلامی تنها راه نجات از این کشتار و برادرکشی را باید از وحدت جویا شوند. امروزه با توجه به چنین مشکلاتی بهترین راه این است که در بحث وحدت مساله برادری طرح شود. در قرآن مجید برادری ایمانی مطرح شده است که درسوره حجرات فرموده اما المومنون اخوه. نباید از این جمله مفهوم مخاف گرفت و چنین پنداشت که این جمله به معنای آن است که انسان‌ها به خودی و غیرخودی تقسیم می‌شوند زیرا مفسر بزرگ متن مقدس قرآن مجید یعنی مولا علی(ع) در نامه به مالک فرمود: مردم یا برادر ایمانی تو یا برادر انسانی تو هستند. برادر ایمانی به معنای این است که همگی مسلمان‌اند و متمسک به کلمه توحید‌ هستند.بحث برادر انسانی را هم امیرالمومنین در نامه‌یی به مالک اشتر طرح کردند. امام علی علیه‌السلام در نامه تاریخی‌اش به مالک اشتر ـ به عنوان نماینده خود در مصر ـ او را به مهرورزی سفارش می‌کند و از او می‌خواهد در این امر بین اقشار مختلف جامعه فرق نگذارد: أشعرْ قلبک الرّحمة لِلرّعیةِ و الْمحبّة لهم و اللُّطْف بِهم و لا تکوننّ علیهِم سبُعاً ضارِیاً تغتنِمُ أکْلهُم، فانّهُم صِنفانِ إمْا اخٌ لک فِی الدّینِ و اِمّا نظیرٌ لک فِی الْخلْقِ؛ ...

(ای مالک) مهربانی، خوش‌رفتاری و نیکویی با مردم را در قلب خود بپروران و در رفتارت با مردم مانند حیوان درنده مباش که فرصت را برای دریدن آنها غنیمت می‌شمرد چراکه مردم دو گروهند: یا برادران ایمانی تو هستند یا اینکه همانند تو انسانند. پیام جمله قرآن مجید در سوره حجرات این است که کسانی که اقدامات تفرقه‌افکنانه به نام شیعه و سنی و عداوت و دشمنی را تبلیغ می‌کنند در حقیقت از جامعه ایمانی بیرونند. ایام هفته وحدت و میلاد با سعادت پیامبر اعظم(ص) را به عموم مسلمانان تبریک می‌گویم و امیدوارم که به زودی مشکلات جهان اسلام برطرف و دل مومنین مملو از برادری و اتحاد شود.