قلم

فرق امام حسین با گروه مقابل چه بود؟

سید جواد ورعی

سالار شهیدان حسین بن علی (ع) به پیروی از جدّ بزرگوارش رسول خدا (ص) و پدرش امیر مومنان علی (ع) در پی «احیای ارزش های متعالی اخلاقی» بود. مهم ترین سندی که در این زمینه وجود دارد، وصیت امام به برادرش محمد حنفیه است. در این نقل تاریخی آمده است:

    «انّی لم اخرج اشرا و لا بطرا و لا مفسدا و لا ظالما، انّما خرجت لطلب الاصلاح فی امّه جدّی، ارید ان آمر بالمعروف و انهی عن المنکر و اسیر بسیره جدّی و ابی علی بن ابی طالب»(?)

    امام در تاریخ ثبت می کند که هدفش از قیام «سرکشی و آشوب و بلوا»، «فساد» و «ظلم» نیست، بلکه برای «اصلاح امت جدش رسول خدا» خروج کرده است. قصدش «احیای ارزش ها و جلوگیری از زشتی ها»ست و حرکتش در مسیر حرکت پیامبر و پدرش امام علی است؛ تا تحریف کنندگان حقائق تاریخی آن حضرت را به «ایجاد بلوا» و «شقاق در امت اسلامی» متهم نکنند.

   سید الشهدا در جمع نخبگان، همان اهدافی را که علی (ع) در زمان «خلافت و قدرت» ترسیم کرده بود، در شرایطی کاملا متفاوت تکرار می کند که نشان می دهد که هدف آنان چه در دوران «بسط ید» و چه در دوران «قبض ید» یکسان است. فرمود:

   «اللهم انک تعلم انّه لم یکن الّذی ما کان منّا منافسه فی سلطان و لا التماس شیء من فضول الحطام، ولکن لنردّ المعالم من دینک و نظهر الاصلاح فی بلادک، فیأمن المظلومون من عبادک و تقام المعطله من حدودک»(?)

   در این بیان مشترک، از دو «هدف سلبی» و دو «هدف ایجابی» سخن گفته شده:

    1. نفی «قدرت طلبی» و «ثروت اندوزی»

    2. «بازگرداندن نشانه های دین خدا» و «اصلاح جامعه»

   این دو امام معصوم با گفتار و رفتار خویش در شرایطی کاملا متفاوت نشان دادند که «قدرت» و «ثروت» در نظر آنان اصالت و موضوعیت ندارد، بلکه تنها ابزار و نعمتی است که خداوند در اختیار برخی از بندگانش می گذارد تا در پرتو آن ارزش های الهی و انسانی احیا گردد. ارزش های اخلاقی تحت شرایط مختلف دگرگون نمی شوند، نه به هنگام «برخورداری از قدرت و حاکمیّت در دارالاماره کوفه» و نه به هنگام «مظلومیّت و استضعاف در دشت کربلا».

    اینک نمونه هایی از «تقیّد آنان به اصول و ارزش های اعتقادی و اخلاقی» و «عدم پای بندی» بنی امیه و «قربانی کردن» اصول و ارزش ها در پای قدرت و ریاست و ثروت:

    رعایت حرمت حرم الهی

    - امام حسین (ع) على‏رغم میلش در روز هشتم ذى حجّه که همه مسلمانان براى اعمال حج راهى‏عرفات مى‏شدند، از مکّه خارج شد تا مبادا به دست مزدوران حکومت ترور شود و با ریخته شدن خونش در مکه، حرمت حرم‏ امن الهى شکسته شود. چقدر تفاوت ‏وجود دارد بین او و بین عبدالله بن زبیر، شخصیت سیاسی دیگری که اتفاقا او هم با یزید بیعت نکرد، ولی در ماجراى محاصره شهر مکه توسط لشکر شام،‏ براى‏ حفظ جانش به درون کعبه پناه برد و لشکر شام براى سرکوب کردن شورش خانه‏خدا را با منجنیق سنگ‏باران و بخشى از خانه خدا را تخریب کرد و آتش به خانه کعبه ‏افتاد؟! (?)

   براى یکى «حفظ حرمت حرم الهى» اصل است، هر چند بهایش «آوارگى در بیابان» و «شهادت در صحراى کربلا» و «اسارت اهل بیتش» باشد و دیگرى «حفظ قدرت و جانش» را اصل مى‏داند، هر چند به قیمت «هتک حرمت خانه خدا».

    آیا این تفاوت جز به خاطر اصل بودن «ارزش های دینی و انسانی» برای سید الشهدا و «وسیله بودن ارزش ها برای رسیدن به قدرت» برای دیگرى است؟ افراد و شخصیت ها از همین طریق شناخته می شوند.