قلم

همان ساعاتی که بسیاری از مسئولان محترم هنوز از خانه
خارج نشده‌اند تعداد کثیری کارگر، کارمند، کارشناس از زن و مرد در برابر
این ادارات صف بسته‌اند و با پوشه‌هایی در دست در انتظار گشوده شدن درهای
اداره هستند.

آفتاب- سحر بیاتی: برای
آگاهی از نرخ بیکاری همین بس که در ابتدایی‌ترین ساعات روز اندکی از خواب
خوش صبح گاهی گذشته و به یکی از شعبات اداره کار و امور و اجتماعی سری
بزنید تا به محض رسیدن به خیابان یا کوچه مربوطه فراموش کنید ساعت هنوز
به 7 هم نرسیده است.

همان ساعاتی که بسیاری از مسئولان محترم هنوز
از خانه خارج نشده‌اند تعداد کثیری کارگر، کارمند، کارشناس از زن و مرد در
برابر این ادارات صف بسته‌اند و با پوشه‌هایی در دست در انتظار گشوده شدن
درهای اداره هستند.

این روزها تعداد افرادی که برای استفاده از
بیمه بیکاری یا شکایت از کارفرما به این ادارات مراجعه می‌کنند افزوده شده
تازه این بخشی از افرادی است که سال‌ها بر سر شغلی بوده‌اند و از امکانات
بیمه استفاده کرده‌اند، نه آن‌هایی که بیمه و قرارداد نداشته‌اند یا اصلا
موفق نشده‌اند شغلی بیابند و امرار معاش کنند.

همیشه پاک کردن
صورت مسأله سهل تر از حل مسأله است کاری که وزیر محترم کار و امور اجتماعی
در پاسخ به افزایش بیکاری انجام داده است «جوان‌ها حال کار کردن ندارند»
به راستی جوان‌ها حال کار کردن ندارند یا از بیکاری و تلاش بی‌حاصل برای
یافتن شغلی مناسب بی‌رمق و خسته شده‌اند؟

جوان‌ها حال کار کردن
ندارند، پیرمردی که سال‌هاست با وجود بیماری و درد مفاصل همچنان برای
امرار معاش خانواده اش مجبور است از صبح تا شب بدون وقفه کار کند چطور؟

زنی
میانه سال که برای پرداخت هزینه تحصیل فرزندانش مجبور است با وجود ناراحتی
قلبی بر سر کارش حاضر شود نیز حالا از بی حالی بیکار شده یا با بسته شدن
کارگاهی که به دلیل افزایش واردات کالا، صاحبانش ورشکسته شده‌است؟ او
اکنون به اداره کار و امور اجتماعی برای دریافت مقرری بیمه بیکاری مراجعه
کرده است.

گویی این روزها جانب انصاف را
رعایت کردن سخت‌ترین کار دنیاست؛ همیشه این مردم هستند که مقصر هستند و
مسئولان با چشم‌های بسته به روی مشکلات با وجدانی آسوده به برگزاری
همایش‌های رنگارنگ و مصاحبه‌های پی‌در‌پی با رسانه‌ها می‌اندیشند.

افزایش نرخ بیکاری در آمارهای دولتی

در
حالی که نرخ بیکاری در بهار امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل معادل 3.5
درصد افزایش یافته است و از 11.1 به 14.6 درصد رسید ؛ آمارهای اعلام شده
از ایجاد 900 هزار شغل در سال گذشته توسط بنگاه‌های زود بازده حکایت
می‌کند.

کارشناسان بازار کار مقطعی بودن سیاست‌های اشتغال‌زایی،
پیگیری کاهش نرخ بیکاری فقط با تزریق نقدینگی، عدم توجه به آموزش، واردات
بی رویه، مطابق نبودن آموزش‌های دانشگاهی با نیازهای بازار کار، غیرقابل
استناد بودن آمارها را از دلایل مهم افت و خیز در نرخ بیکاری می‌دانند.

هم
اکنون با وجود جمعیت بالای جوان و تحصیل کرده دانشگاهی در کشور، شاید
مهمترین موضوع مورد توجه در زمینه نرخ بیکاری باید تلاش در ثابت نگاه
داشتن آن باشد و این مسأله از کاهش آن مهمتر است چرا که ثابت ماندن نرخ
بیکاری نیز در شرایط فعلی، خود یک موفقیت است.

نیاز کشور به ایجاد
سالانه 1/1 میلیون شغل جدید نیازمند اتخاذ سیاست‌های درست در این زمینه
است ضمن اینکه ادامه سیاست بانک‌ها در پرداخت تسهیلات نیز نتوانسته به
ایجاد مشاغل جدید و کاهش نرخ بیکاری منجر شود.

بر اساس آمارها
سالیانه حداقل 900 هزار نفر آماده به کار در کشور وجود دارد که ایجاد
اشتغال برای این میزان ورودی به بازارکار نیازمند هماهنگی بین همه
وزارتخانه‌ها از جمله وزارت کار، صنایع، تعاون، بازرگانی، علوم و
دستگاه‌های دیگر دولتی است.

واردات بی رویه و افزایش بیکاری

از
سال 1384 با هدف کنترل قیمت‌ها درهای ایران به روی واردات گشوده شد در این
میان چشم‌بادامی‌های چینی موفق شدند بازارهای ایران را به تسخیر خود
درآورند، ورود کالاهای بی‌کیفیت اما ارزان چینی کمر رقبای داخلی را شکست.

کالاهای مصرفی
ایرانی که به جرات می‌توان گفت از کیفیتی چند برابر کالاهای چینی برخوردار
بودند کم‌کم به فراموشی سپرده شدند و در نهایت تولیدی‌های وطنی یکی یکی
کرکره‌ها را پایین کشیده و تعطیلی رسمی خود را اعلام کردند.

بسیاری
از این تولیدی‌ها نیز به بنگاه ‌های دلالی کالاهای چینی بدل شدند، در این
میان کسی سراغی از نیروهای کارگری، کارشناسی، فنی و ... نگرفت، نیروهایی
که با داشتن تخصص‌های مختلف یکی یکی به فراموشی سپرده شدند، برخی توانستند
راه دلالی را پیشه کرده و واسطه فروش کالاهای وارداتی باشند اما تکلیف
آن‌هایی که در رشته‌ایی خاص توانمند بودند و علاقه‌ای هم به مشاغل کاذبی
چون دلالی نداشتند یا حتی اگر مجبور هم بودند سرمایه اش را نداشتند، چه
شد؟

بیمه بیکاری مسکن است نه درمان

به
حق نمی‌توان از وجود مزایای بیمه بیکاری گذشت اما آیا ادامه روند رو به
رشد درخواست کنندگان برای دولت مشکل ساز نخواهد بود؟ بعد از طی شدن مدت
دریافت این تسهیلات تکلیف افراد بیکار چیست؟ آیا معجزه ای در راه است؟

اخیرا
وزیر کار از افزایش تعداد مقرری بگیران بیمه بیکاری نسبت به سال گذشته خبر
داد و با اشاره به افزایش 20 هزار نفری آن‌ها در خرداد ماه سال‌جاری نسبت
به مدت مشابه سال قبل گفت: «در خرداد ماه سال گذشته تعداد مقرری بگیران
بیمه بیکاری 160هزار نفر بود که این تعداد به 180هزار نفر افزایش یافت.»

این
افزایش میزان مقرری بگیران بیمه بیکاری دو تفسیر را در پی داشت، عده‌ای
معتقدند این امر نشان‌دهنده افزایش صف بیکاران است، بیکارانی که با
ورشکستگی واحدهای صنعتی دست از کار می‌کشند.

عده‌ای دیگر نیز این
را نشانه پیشرفت در عرصه خدمات به کارگران می‌دانند. ولی‌الله صالحی عضو
شورای علی کار بالا رفتن تعداد مقرری بگیران بیمه بیکاری را نشانه تلاش در
ساماندهی افرادی دانست که به صورت غیرارادی از کار جدا می‌شوند به نحوی که
در گذشته افراد بسیار زیادی بودند که پس از قطع همکاری با کارفرما در مسیر
دریافت مقرری بیکاری قرار می‌گرفتند ولی نمی‌توانستند مسیر اصلی آن را طی
کنند.

این در حالی است که یک کارشناس دیگر معتقد است کاهش تولید وتعدیل نیروی کار عامل افزایش مقرری بگیران بیمه است.

عضو هیأت مدیره کانون شوراهای اسلامی کار استان تهران در این‌باره
اظهار داشت: «کاهش تولید در کارخانجات و همچنین سخت تر شدن دسترسی به مواد
اولیه از مشکلاتی است که همواره واحدهای تولیدی را با خطر تعطیلی و تعدیل
نیروی کار مواجه می‌کند.»

وی خاطر نشان کرد: «اخیرا نیز مشکلاتی
برای تامین برق صنایع و کارخانجات به وجود آمده است که این مسئله نیز
می‌تواند مزید بر علت کاهش امنیت شغلی و تولید در کارخانجات باشد به نحوی
که برخی واحدها مجبور شده اند تا یک شیفت از کار خود را به دلیل مشکلات
تامین انرژی تعطیل کنند.»

بیکاری در نیروهای متخصص رو به افزایش است

هرچند
آموزش فنی‌و حرفه‌ای می‌تواند در ورود افراد به بازار کار موثر باشد و
آمار بیکاری را کاهش دهد، اما وضعیت نیروی کار و بیکار در کشور نشان
می‌دهد که بیکاران دانش‌آموخته و دارای مدارک عالی تحصیلی 5 برابر بیشتر
از بیکارانی است که از سواد کمتری برخوردارند.

براساس آخرین
آمارها، متوسط رشد ذخیره بیکاران کشور 14 درصد و متوسط رشد ذخیره بیکاران
دارای مدرک دانشگاهی 70 درصد است. بنابراین بخش عمده‌ای از بیکارانی که به
قول وزیر کار، حال و حوصله کار ندارند، دارای مدارک تحصیلی دانشگاهی هستند.

بر
خلاف پیش‌بینی‌های برنامه چهارم توسعه، هنوز ایران برای ایجاد فرصت‌های
شغلی با موانع جدی روبه‌روست. با توجه به این که در سال‌های اخیر بیش از
60 درصد از ورودی‌های دانشگاه‌ها را زنان تشکیل داده‌اند، آمار اشتغال
زنان تحصیل‌کرده چندان مثبت نیست.

گفته می‌شود که نرخ بیکاری در
بین این زنان 40 درصد است. هر چند که معمولا ازدواج،‌ بچه‌داری، مرخصی‌های
طولانی زایمان و شیر دادن به‌ فرزندان خود و نبود فرصت‌های برابر برای
ارتقای شغلی ازجمله عوامل کناره‌گیری زنان از اشتغال است،‌ اما عده‌ای هم
از نبود فرصت‌های شغلی گله می‌کنند.

این روزها، مدرک تحصیلی برای
اشتغال کافی نیست، چون به گفته بسیاری از کارفرمایان، جوانان درس‌خوانده،
مهارتی نمی‌دانند، اشکال کار به جوانان مربوط نیست به نظام آموزش عمومی و
عالی مربوط است که دانشجویان را برای بازار کار تربیت نمی‌کند.

به
گزارش خبرگزاری جوانان ـ‌ برنا ـ نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که اشتغال
دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها در حرفه‌ای نامتناسب با مدرک تحصیلی هر قدر هم
که درآمدزا باشد، بیکاری محسوب می‌شود. در حال حاضر مسافرکشی، بازاریابی،
تدریس خصوصی و... از مشاغل جوانان دانش‌آموخته است ولی به دلیل نبود
ارتباط با مدرک تحصیلی، بیشتر آنان، به نوعی بیکار محسوب می‌شوند.

از
سوی دیگر نبود حمایت از کارآفرینان و بخش خصوصی در استخدام نیروی کار باعث
شده تا بخش‌های غیردولتی هم توان و انگیزه برای جذب جوانان نداشته باشند.
به نظر می‌رسد آنچه وزیر کار در پی توجیه بیکاری باید ارائه دهد، نه اتکا
بر بی‌حالی جوانان که حمایت از کارآفرینان، خوداشتغالان، ایجاد فرصت‌های
شغلی براساس برنامه چهارم توسعه و همفکری با آموزش و پرورش و نظام آموزش عالی برای تربیت افراد متناسب با نیاز بازار کار است.

بر
اساس گزاش منتشر شده در خبرگزاری مهر در مقام مقایسه نرخ بیکاری پاییز سال
گذشته و بهار سال‌جاری بین ایران و برخی کشورهای آسیایی نشان می‌دهد در
حالی که کشورهای ژاپن، پاکستان، هنگ‌کنگ، مالزی، سنگاپور، کره جنوبی،
تایوان و تایلند نرخ بیکاری قابل قبول و زیر 5 درصد را تجربه می‌کنند،
ترکیه، چین، هندوستان، اندونزی و ایران نیز دارای نرخ بیکاری بالای 8 تا
6/14 درصدی هستند.

تفاوت نرخ بیکاری ایران با بسیاری از کشورهای
آسیای جنوب شرقی از عدم تعادل در عرضه و تقاضای نیروی کار کشور حکایت
دارد. کارشناسان اقتصادی می‌گویند که ایران برای کنترل بیکاری، نیازمند
رشد اقتصادی بالای ? درصد و ایجاد سالانه یک میلیون شغل برای متقاضیان است.

تحریم
و تنش‌های ناشی از سیاست خارجی دولت نهم و دهم، نرخ سرمایه‌گذاری دولتی و
خصوصی در ایران را تا حد 2/ 5 درصد پایین آورده و این کاهش تاثیر مستقیمی
در اشتغال و جذب نیروی کار دارد. به‌زعم بیشتر تحلیل‌گران، نرخ بیکاری در
آینده، با ادامه سیاست‌های داخلی و خارجی دولت به مرز نگران‌کننده‌ای
خواهد رسید.

آخرین بیلان مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که استان‌های
لرستان، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه و کردستان نرخ بیکاری دو رقمی دارند
و افزایش نرخ بیکاری در شهرهای همدان و قزوین بیشتر از سایر شهرها در سال
گذشته بوده است. آمار اخیر موید این است که ?/ ?? درصد جوانان بین ?? تا
?? سال در سال ?? بیکار بوده‌اند و این شاخص در میان دختران نسبت به پسران
بیشتر است.

اکنون دولت سرگرم برنامه ریزی برای حذف یارانه هاست و
این نگرانی وجود دارد که با حذف یارانه‌ها بسیاری از واحدهای تولیدی که از
انرژی ارزان می کنند با گران شدن گاز و برق و دیگر مواد سوختی، مزیت خود
را از دست بدهند و نتوانند حتی نیروی کار موجود خود را حفظ کنند.در ضمن
دولت درصدد اجرای طرح بنگاه‌های مشاغل خانگی است و وزارت کار معتقد است که
با اجرای طرح "مشاغل خانگی" یک میلیون شغل ایجاد می‌شود.

جزئیات
این طرح مشخص نیست اما از آن‌جا که طرح‌هایی نظیر طرح ضربتی اشتغال در
دولت محمد‌خاتمی، طرح بنگاه‌های زودبازده در دولت آقای احمدی نژاد به
اهداف پیش‌بینی شده نرسیده است، کارشناسان می‌گویند که در باره موفقیت این
طرح نیز تردید وجود دارد. به عقیده کارشناسان، در شرایط فعلی که اقتصاد
ایران در شرایط رکود قرارد ارد، دولت باید به جای دخالت در بازار کار با
برطرف کردن موانع، زمینه سرمایه گذاری را فراهم کند.