قلم

بسم الله الرحمن الرحیم

از قربان تا غدیر
اعیاد قربان و غدیر از اعیاد اسلامی محسوب می شود که اولی به امامت رسیدن حضرت ابراهیم را پس از سربلند آمدن از امتحان ذبح فرزند خویش حکایت دارد و دومی نیز به امامت رسیدن شخصیتی که پیامبر در مورد  ایشان فرمود خدایا دشمن بدار دشمنانش و دوست بدار دوستانش.(حدیث غدیر)اما رسیدن به این مقام بر اساس و مبنایی است که خود قرآن به عنوان صبر اشاره دارد چنانکه می فرماید ما در میان آنان کسانی را امام قرار دادیم بخاطر صبر و بردباریشان (سجده24).
عامل اشتراک این دو عید را در جعل امامت توسط خدا برای شخصیت هایی که امام بودنشان از باب تحمل و صبر در مشکلات و مصائب بوده و همچنین تسلیم به امر خداوند چنانکه ابراهیم خلیل(ع) در تمام مراحل مبارزه با نمرودیان و جنگ کلامی با آنان و اخراج از وطن و رفتن به مکانی بی آب و آبادانی و در نهایت ذبح فرزند خویش در مقابل امر و دستور الهی دانست.
از طرفی دیگر شکیبایی علی ابن ابی طالب(ع) از یازده سالگی تا زمان شهادت در تمام مراحل سرکوفت زدن اقوام بخاطر تبعیت از پیامبر(ص) و دفاع جانانه ایشان از اسلام و پیامبر اکرم در تمام جنگها و مناسبتهایی که اسلام در خطر می دید. بر این اساس در هر دو عید بحث از امامت است یکی امامت از طرف خداوند به پیامبری که او را دوست خود می داند(ابراهیم خلیل الله) و در دیگری امامت به شخصیتی که پیامبر او را وصی و برادر و جانشین خود می خواند. (حدیث یوم الانذار) و حدیث منزلت و...
اگر بنا بر آیه 24 سوره سجده مبنای امامت را صبر بدانیم و همچنین یقین داشتن به خالق هستی و علم به آسمانها و زمین باید گفت این حکمت را خداوند به ابراهیم دوست خود داده و علی ابن ابی طالب نیز خود بارها فرموده است که من راههای آسمان را بهتر از راههای زمین می شناسم(نهج البلاغه خطبه 189/5) و اگر پرده ها کنار روند هیچ چیز به یقین من افزوده نخواهد شد(بحار الانوار جلد66ص 294).
صریح آیه قرآن بر این مبنا دلالت دارد که این مقام شامل هر کسی نخواهد شد ولو از خانواده پیامبران و اولیاء باشد بلکه شامل کسانی خواهد شد که علاوه بر قبولی از امتحان الهی و صبور بودن در مقابل گناه و عبادت، در مصائب نیز شکیبایی پیشه نموده(سجده24) و هم چنین از کسانی نباشد که قبل از رسیدن به مقام امامت ظلمی کرده باشند(بقره124).
امامت مقامی است که خداوند به بعضی افراد خاص عنایت می کند، بر این مبنا برای شناخت امام اول باید خدا را شناخت  (اللهم عرفنی نفسک ... ان لم تعرفنی حجتک...) و برای شناخت خداوند باید خود را شناخت چنانکه امیر المؤمنین می فرماید(من عرف نفسه فقد عرف ربه) پس مبنای شناخت خداوند شناخت خود است و این موضوع دال بر این می تواند باشد که کسانی که امام را نشناخته در واقع خدا را نشناخته و اوامر و نواهی او را به طریق اولی برایش روشن نشده است ز طرفی باید در نظر داشت که امام در مرحله شناخت و جهان هستی به یقین رسیده و برای شناخت او باید خود را شناخت تا به خدا رسید و از خدا به شناخت امام رسید.
اما مبنا قرار دادن صبر برای اثبات امامت می طلبد تا به این واژه توجه بیشتری شود. صبر به معنای نگه داشتن نفس آمده است (فرهنگ معین) با عنایت به آیات شریف  باید حد نهایی و بالاترین مرتبه صبر نزد امام (ع) باشد تا با تکیه بر این فضیلت متکامل لیاقت قرار گرفتن در مقام امامت را دارا شود، برای توضیح بیشتر مفهوم صبر و کف نفس به مصادیق زیر می توان اشاره کرد.
1- غلبه بر زبان:
کم حرفی یکی از اساسی ترین گام ها برای دستیابی به این فضیلت بزرگ می باشد چنانکه امام علی (ع) می فرماید « من کثر کلامه کثر ثخطه» کسی که کلام زیادی داشته باشد اشتباهاتش نیز زیاد می شود و پیامبر اکرم(ص) فرمود « من صمت نجی» کسی که سکوت کند نجات پیدا خواهد کرد
2- صبر:
رسول اکرم(ص) فرمود: الصبر ثلاثه، صبر عندالمصیبه و صبر علی الطاعه و صبر عن المعصیه، صبر بر سه گونه است صبر بر مصائب و گرفتاریها و صبر بر طاعت خداوند و صبر بر گناه، در هنگام گرفتاریها باید صبور بود و از حد خارج نشد و در هنگام طاعت خداوند که اگر خداوند شخص را به امری فرمان داد مثل ذبح اسماعیل صبور باشد و عمل کند و صبر در مقابل گناه یعنی اینکه در چنین امتحانی به مخالفت راه نگشاید.
3- حفظ ذهن:
امام در مقامی قرار دارد که نه تنها گناه نمی کند بلکه اندیشه گناه را نیز به ذهن خود راه نمی دهد، یکی از معاصی ذهنی سوء ظن است ممکن است کسی به هیچ گناهی  تظاهر نکند اما در ذهن نسبت به برادر دینی خود بدگمان باشد.
حضرت عیسی (ع) خطاب به حوایون فرمود موسی (ع) شما را به عدم زنا امر کرد و من امر می کنم به شما که فکر گناه هم دوری کنید (کافی، ج5،ص542) امیرالمؤمنین علی (ع) فرمود روزه قلب از فکر گناه بهتر است از روزه شکم از خوردن و  آشامیدن (عیون الحکم و المواعظ ص302)
4- عبادت فقط برای او:
باید در تمام افعال و اعمالمان نیت خالص داشته و تنها خداوند متعال و رضای او را مد نظر داشته باشیم امام حسن عسکری(ع) می فرماید شرک در انسان مخفی تر است از راه رفتن مورچه بر روی سطح سیاه در شب تاریک(تحف العقول،ص487)امام حسین (ع) فرمود بدرستی که قومی خدا را عبادت می کنند برای بهشت این عبادت تجار است و عده ای خداوند را عبادت می کنند از ترس آتش که این عبادت بندگان است و عده ای خداوند را بخاطر شکر از خداوند که این عبادت آزادگان است و این بهترین عبادت است.
مقام معصومین حتی از مقام صدیقین نیز بالاتر است چرا که آخرین چیزی که از قلب صدیقین بیرون می آید حب مقام است (المحجةالبیضاء، جلد6،ص107) حال آنکه مقام معصوم چنانکه در زیارت آل یاسین آمده است دعوت کننده به سوی خداست و پرورش یافتگان آیات او محسوب می شوند و در جامعه کبیره همه چیز در ید اختیار آنان است و زمین با نور  آنان روشن می شود و رستگاران با آنان رستگاری می یابند. و مشمول آن حدیث قدسی قرار می گیرند که خداوند فرمود عبدی اطعنی اجعلک مثلی (جواهر السنیه، ص361) یعنی  بنده من مرا اطاعت کن تا تو را مثل خودم گردانم، یعنی بنده قدرتی پیدا می کند که خدا دارد.
ابراهیم پیامبر وقتی به مقام امامت رسید که مصائبی چون خشم نمرودیان و رفتن به آتش و اخراج از وطن و زندگی در سرزمین لم یزرع  و ذبح فرزندش اسماعیل را با یقین به توحید خداوندی تحمل می کرد و زمانی که سربلند بیرون آمد خطاب به شد که تو را برای مردم امام قرار دادیم،
علی نیز مصائبی چون سرکوفت قوم و قبیله خود در سن یازده سالگی بابت پیروی از محمد شنید و آنگاه که به کام مرگ نهاد و به جای پیامبر در لیلةالمبیت حاضر شد و در جنگ بدر با سران کفر و شرک جنگید، در جنگ احد تنها و یک تنه از پیامبر(ص) دفاع کرد و در فتح خیبر به تعبیر پیامبر پرچم به او سپرده شد که خداوند و رسولش او را دوست می دارند. و در جنگ احزاب به تنهایی تمام اسلام بود در مقابل تمام کفر آنگاه که بجنگ سرداری رفت که تمام عرب او را به عنوان یکه تاز میدان جنگ تن به تن می دانستند.
این گونه شخصیتی بود که در 25 سال خانه نشینی توانست تمام اهانت ها و توهین ها را بخاطر خدا و حفظ دین او تحمل نماید.
علی در هر آزمایشی که پشت سر می نهاد مقامی بالاتر در نزد خدا و رسول خدا کسب می کرد و شاید همین عاملی برای رشک بردن دیگران شد و ابراهیم نیز در هر آزمایشی  که موفق می شد به مقامی می رسید در مرحله نخستین عبدالله شد، سپس به مقام نبی الهی رسید و پس از آن رسول الله ، خلیل الله و در نهایت به مقام امامت و رهبری مردم منصوب گردید(اصول کافی، ج1، ص175) ابراهیم پیوند دهنده ادیان الهی به الله است و علی پیوند دهنده مذاهب اسلامی به اسلام محمدی(ص). ابراهیم اسوه حسنه (ممتحنه4) و وفادار به خداوند(النجم37) شد و عاملی برای وحدت ادیان(شوری 13) و گرویده شده به مقام یقین و علی(ع) نیز وصی و جانشین پیامبر در یازده سالگی، برادر پیامبر در روز برادرخوانی مسلمین، مورد اعتماد پیامبر در تمام زمینه ها و اهل بیت آن حضرت و نهایت جانشینی که از طرف خداوند به مسلمین معرفی گردید.